studies in bijbelboeken

Het boek Daniël

Inhoudsopgave Daniël

Hoofdstuk 3 - Het gouden beeld

Het is niet bekend in welke tijd deze geschiedenis zich precies afspeelt, maar in de oudheid schijnt men gedacht te hebben aan het 18e of 19e jaar van Nebukadnessar. Gezien het feit dat de koning zijn reactie op Gods openbaring door Daniël in hoofdstuk 2 blijkbaar al vergeten heeft, zal er tussen deze twee hoofdstukken inderdaad wel een behoorlijke tijd verlopen zijn. De indrukken en emoties uit de beginjaren van zijn koningschap zijn langzamerhand vervaagd.

Het beeld dat Nebukdnessar laat oprichten stelt waarschijnlijk de god Bel voor, aan wie hij zijn militaire successen toeschreef. Maar het heeft er ook wel alle schijn van, dat het beeld de grootheid van koning Nebukadnessar moet illustreren. Wie buigt voor Bel, erkent ook de grootheid van de koning en de rechtmatigheid van diens regering.
Herodotus van Halicarnassus, een Griekse wereldreiziger, onderzoeker en verhalenverteller die in 440 voor Christus (zo'n 150 jaar na Nebukadnessar) de beschavingen van zijn tijd beschreef en hun geschiedenis navorste, vertelt over een aan Bel gewijd heiligdom in Babel, dat wat betreft de ten toon gestelde rijkdommen redelijk aan de beschrijving in Daniël 3 beantwoordt, hoewel er in de tijd van Herodotus niet zo'n kolossaal beeld stond.

Het was een gouden beeld, hoewel het zeker niet van massief goud geweest zal zijn, maar met goud bekleed. De koning was mogelijk geïnspireerd door de enorme beelden die hij zag in Egypte (Thebe), dat hij kort tevoren had veroverd!

Nebukadnessar richtte dit beeld op met als doel eenheid te bewerken in zijn rijk, dat een samenraapsel was van zoveel verschillende landen, volken en culturen. Iedereen mocht in het Babylonische rijk z'n eigen god of goden aanbidden, mits men tegelijkertijd maar de oppergod van Babel erkende.
Deze strategie is door veel meer wereldwachten gebruikt als een subtiele vorm van onderdrukking en vervolging. Communisme en islam verbieden het aanbidden van God en vervolgen degenen die een andere filosofie of godsdienst aanhangt. Maar in het Babylonische en later ook in het Romeinse rijk ging men subtieler te werk: ieder mocht z'n eigen goden blijven eren, maar men moest daarbij ook de god van Babel, resp. de keizer van Rome als heer (Bel, Kurios) erkennen.
Hierin herkennen we iets van onze eigen tijd: geloven is prima, zolang je verder maar gewoon doet. Op 't moment dat je een op de Bijbel gebaseerde afwijkende mening verkondigt – over abortus, euthanasie, andere samenlevingsvormen dan het huwelijk tussen man en vrouw, over zwart werken of seks voor het huwelijk – moet je eigenlijk je mond houden. Dat je zelf die normen aanhoudt, nou ja, vooruit dan maar, maar "laat anderen in hun waarde". Zodoende ontstaat er echter wel een geestelijk klimaat, waarin de zonde normaal is, terwijl een leven als christen als een abnormaliteit wordt gezien. Een soort klederdracht die mettertijd wel zal verdwijnen. Men (wij ook) went aan de zonde.
En dit is nog maar het minste. De zonde vindt ook aanknopingspunten in ons eigen hart en zonder dat we het goed in de gaten hebben,worden we geïnfecteerd door diverse uitingen van de wereldgeest:

• Materialisme
  In de DDR zeiden leidende christenen in 1989, vlak voor de 'Wende': "We vrezen de welvaart meer dan de armoede en de onderdrukking"
• Hoogmoed
  In het algemeen wordt gedacht, dat je God toch niet nodig hebt om te leven. Nog afgezien van het feit dat dit niet waar is, ga je dan wel voorbij aan het feit, dat we allemaal verlossing van zonden nodig hebben.
• Begeerte
  Een van de grondgedachten van vandaag is, terugkerend in bijna alle reclamespotjes, is de gedachte, dat al je wensen vervuld moeten (kunnen) worden. Het is dan ook al gauw de fout van de dokter als je ziek bent en niet beter wordt. 't Ligt aan Pall Mall als je rookt en longkanker krijgt.
• Egoïsme
  Ook al hebben we 't graag over verdraagzaamheid, de werkelijkheid is anders. We zijn heel vaak onverschillig jegens anderen en dientengevolge uiterst onverdraagzaam: anderen moeten natuurlijk rekening met mij houden, maar omgekeerd is dat toch veel minder belangrijk.

We weten niet waar Daniël was bij deze gelegenheid - was hij om moeilijkheden te vermijden weggebleven? Vertoefde hij buitenslands? Of was hij zo hooggeplaatst dat het gebod om te buigen niet voor hem gold?
Waarom zijn de drie mannen wel aanwezig? Ze wisten toch wel wat er gebeuren zou? Ze hadden zich toch ziek kunnen melden? Ze hadden ook wel bezwaar kunnen maken tegen deze wet en de koning veroordelend hebben kunnen toespreken. Maar dat doen ze allemaal niet.
Wat ze wel doen, is voor ons, die ook in een maatschappij leven, waarin de God des hemels niet (meer) erkend wordt, een geweldig voorbeeld en een enorme uitdaging:

• Ze zijn er
  Ze onderwerpen zich aan de overheid, ook al vaardigt die onrechtvaardige en slechte wetten uit.
• Ze buigen niet
  Ze leven niet volgens de wetten en regels van de wereld, maar volgens de regels van de God des hemels. Toch was het zo makkelijk om wel te buigen, maar in hun hart niet de afgoden, maar God te blijven eren, zoals veel Joden dat deden in de tijd van de inquisitie in Spanje (de Marranen) of in deze tijd in Turkije, waar men kortgeleden ontdekte dat midden in een radicale moslimgemeenschap nog enkele Joodse families woonden, terwijl iedereen dacht dat de laatste Joden in 1945 al naar Israël vertrokken waren (in de plaats Sanliurfa)

Als Nebukadnessar in een vriendelijke bui God uitdaagt (v. 15), geven Sadrach, Mesach en Abed Nego blijk van een krachtig geloof: we aanbidden God, of Hij ons redt of niet! Gods nabijheid was voor hen niet afhankelijk van hun ervaring! God heeft recht op hun leven. Het is niet: wij hebben recht op Gods handelend ingrijpen, maar: God heeft recht op heel ons leven.

God zendt engelen uit ten dienste van zijn kinderen (Hebreeën 1:13,14). Zij zijn uitdrukking van Gods persoonlijke betrokkenheid bij en zorg voor zijn volk en maken op een bijzondere wijze Gods belofte waar: Gods ogen doorlopen de gehele aarde om krachtig bij te staan hen wier hart volkomen naar Hem uitgaat (2 Kronieken 16:9).
Heb jij nog nooit een engel gezien? Dat is meestal ook niet nodig. Zo zag Gehazi de engelenlegers niet die hem en zijn heer Elisa beschermden (2 Koningen 6:15-17). Maar ze waren er wel!
Hier lezen we ook alleen dat Nebukadnessar de engel zag, niet dat Sadrach en z'n vrienden hem gezien hebben!

naar boven